Naučnici Moungi Bawendi, Louis Brus i Aleksej Ekimov dobili su Nobelovu nagradu za hemiju 2023. za otkriće klastera atoma poznatih kao kvantne tačke, koje se sada koriste za stvaranje boje na ravnim ekranima, lampama koje emituju diode (LED) i uređajima koji pomažu kirurzima da vide krvne sudove u tumorima, prenosi Reuters.
Akademija koja dodjeljuje nagradu kaže da su naučnici “dodali boju nanotehnologiji” – kada se materija koristi na atomskom ili molekularnom nivou u proizvodnji – i da njihova otkrića imaju veliki potencijal u mnogim poljima.
– Istraživači vjeruju da bi u budućnosti mogli doprinijeti fleksibilnoj elektronici, sićušnim senzorima, tanjim solarnim ćelijama i šifrovanoj kvantnoj komunikaciji – navodi se u saopćenju akademije.
Nagradu staru više od jednog stoljeća dodjeljuje Kraljevska švedska akademija nauka i vrijedna je 11 miliona švedskih kruna (milion dolara).
Ranije u srijedu, činilo se da je akademija nehotice objavila imena trojice naučnika prije zvaničnog saopćenja.
Upitan tokom konferencije za novinare kako se osjećao kada je čuo vijesti o svojoj nagradi, Bawendi je telefonom iz Sjedinjenih Država rekao: “Veoma iznenađen, pospan, šokiran i veoma počašćen”.
Jedno od “fascinantnih i neobičnih svojstava” kvantnih tačaka je da stvaraju svjetla različitih boja, ovisno o veličini čestica, dok zadržavaju strukturu atoma nepromijenjenom, rekao je Johan Aqvist, predsjednik Nobelovog komiteta za hemiju.
– Postoji mnogo posla koji se još uveliko istražuje o drugim potencijalnim aplikacijama, uključujući katalizu i kvantne efekte svih vrsta – rekao je Bawendi na konferenciji za novinare.
– To je vrlo uzbudljivo područje istraživanja. Siguran sam da će iz ovoga izaći nešto zaista zanimljivo – kazao je on.
Početkom 1980-ih, Ekimov je otkrio da se boja stakla mijenja s veličinom molekula bakarnog hlorida sadržanih u njemu i da su u igri subatomske sile.
Nekoliko godina kasnije, Brus je napravio slična revolucionarna otkrića o boji fluida.
