Jučerašnji Dan Evrope i 76. godišnjica pobjede nad fašizmom u Drugom svjetskom ratu, pokazala je – po ko zna koji put – dvije slike: na globalnom planu, desnica u odijelu neofašizma jača i u Evropi i van nje, a na domaćem, bosanskohercegovačkom tlu i u okruženju, neofašizam je u klero-klepto-nacionalističkom ruhu u i u vlasti i s dubokim korijenima u svijesti, ponašanju, mentalitetu starijih i, nažalost, mlađih generacija
SLIKOVITO REČENO, kiselim bismo mogli nazvati raspoloženje, s kojim je dočekan jučerašnji 9. maj, 76. godišnjica pobjede nad fašizmom u Drugom svjetskom ratu i Dan Evrope. Lijepo izgleda to što je ovaj datum uzet za praznik kontinenta (i zbog datuma iz 1945. i zbog dana rođenja Unije), ali generalnom uvjerenju o tome da je (neo)fašizma danas mnogo više nego u onom davnom maju iz 1945. – teško da iko objektivan može naći prigovor.
Direktno ili između redova, to je, ne samo juče, rečeno u priči o tome da se Evropa odavno davi u nemoći da obuzda desnicu, iako je manje-više uspjela da njeno učešće u vlasti nekih od zemalja, svede na nešto malo više od „statističke greške“. Naravno, ima i tamnih izuzetaka, poput desnice u Francuskoj, Holandiji, manje Austriji i Njemačkoj. Što se Balkana tiče, posebno onog njegovog dijela koji se sada zove zapadnim, jer se nekima gadi da kažu da je to prostor bivše Jugoslavije, stanje je mnogo gore, mučnije i riskantnije, nego u prosječno desno obojenoj Evropi. To vide oni koji ne zatvaraju oči pred neofašističkom pomamom i povamprienjem mraka, inspirisanog nacizmom i fašizmom iz 20. vijeka, a prave se da ne vide – čak ga tolerišu, podržavaju i podstiču – oni kojima (neo)fašizam nije mrzak, iako se satraše od zakletvi u demokratiju.
BOSANSKOHERCEHOVAČKA SLIKA je i juče nužno bila uporedivana sa opštom. I u tom, kao i u svim sličnim poređenjima, mnogo više je razloga za uznemirenost i zabrinutost, nego za lohotan pogled na ono što imamo, faktički minule tri decenije. Ako uslovno preskočimo rat i agresiju na BiH, pa sliku uokvirimo onim što se dešavalo neposredno pred rat i poratnih 25 godina, uznemirenost i zabrinutost salno rastu, a argumenti za njih se uspješno množe. Svima poznato opšte mjesto, kao simptom tog stanja, vidi se u urođenom svojstvu nacionalne vlasti ka podijeljenosti, nepovjerenju i mržnji, u kojima živimo, posebno u odnosu prema prošlosti. On je ojačan neofašističkim infuzijama, kojima se održava politika, radikalnim revizionizmom i, povrh svega, manijakalnim antikomunizmom i anti-antifašizmom.
Okrenemo li se oko sebe, vidimo s kakvom, fanatizmom zagađenom strašću se ulicama i javnim objektima daju imena prononsiranih fašista, kako se veličaju ratni zločinci, kako se oni pretvaraju u junake, odlikuju, veličaju, slikaju na muralima ili bilbordima. To posve jasnom čini sliku ustaljeno otvorene sklonosti najvećeg dijela naše vlasti neofašizmu. Kad se na to doda da državni parlament već dvije decenije uporno odbija usvajanje zakona o zabrani neofašističkih organizacija i udruženja, o kažnjavanju negiranja genocida, o zabrani kandidovanja na izborima osuđenim ratnim zločincima – kompeletirana je scena, na kojoj se fašizam nesmetano raskomotio i u našem sokaku.
PARALELNO S TIM, u našem susjedstvu i komšiluku se otvoreno veličaju, pa to infektivno djeluje na naše prilike, tamošnji fašistički likovi iz prošlosti. Srbija je zakonski izjednačila četnike i partizane (?!), u Hvatskoj se isto odavno traži u vezi s ustašama i partizanima, a to što se akteri takve stupidarije i istorijsko-civilizacijske laži istovremeno kunu u Evropu i njene vrijednosti – uključujući i antifašizam, na kome ona počiva – fenomen je, kojim bi se morala pozabaviti psihijatrijska grana medicine. Zato i nije čudo što se i u Parlamentu BiH nalaze oni koji, čim ugrabe zgodnu priliku, veličaju fašiste, traže izjednačavanje fašista i antifašista, obmanjuju, lažu i naročito novim generacijama podmeću znak jednaksoti između antifašista i komunista, iako se zna da svi komunisti jesu bili antifašisti, ali svi antifašisti nisu obvezno bili komunisti…
Moralno upitno, a do kosti licemjerno je, u takvoj klimi nesmetanog i strasnog, a ne samo „svilenog“ uvažavanju fašizma, kad se juče u javnom prostoru pojave čestitke povodom Dana Evrope i Dana pobjede nad fašizmom u Drugom svjetskom ratu. Posebno čestitke onih, koji će, čim ovaj datum prođe, nastaviti da podržavaju, veličaju i podstiču fašiste, da se opiru promjeni imena ulica i škola po fašističkim zločincima – u Mostaru i Sarajevu, ali i u jednom Kladnju i Kalesiji – misleći da to ostaje nezapaženo, jer smo ograničeni i glupi, i da to može potrajati. Ne znajući, na svoju žalost, samo jednu, velevrijednu istinu: to će trajati, ali samo dotle dok traje klero-klepto-nacionalistički duh, sistem i praksa u vlasti i narodu koji je bira. Prije ili kasnije, svijeća će dogorjeti, a mrak fašizma zamijeniti jedino pravo svjetlo – antifašizam, kao krunska tekovina civilizacije i čovjeku najprirodnije i najvrednije svojstvo.
Piše: Zlatko Dukić
