Godine iza nas obilježile su najveće anti-pušačke kampanje i alarmantne, uznemirujuće fotografije na paklicama cigareta, iako alternative postoje već više od 100 godina.
Iako je konzumiranje duhana navika stara više hiljada godina, cigarete kakve poznajemo tekovina su novijih vremena. Dok je prva cigareta ručno motana u papir, nimalo neobično, nastala u Turskoj sredinom 19. vijeka, industrijska proizvodnja cigareta vezuje se za 20. vijek. Tokom tih 100 godina, cigarete su prošle put od statusnog simbola do neprijatelja broj jedan javnog zdravlja.
Dok je početkom prošlog vijeka na starom kontinentu bjesnio Veliki rat, sa druge strane okeana u Americi, uvedena je politika prohibicije. Upravo suprotno onome čemu je težila, ova zabrana uzdigla je kulturu poroka, samim tim i cigarete, u epicentar socijalnog života. Trend koktela je eksplodirao, a uska martini čaša, praćena nezaobilaznom dugom muštiklom u rukama flaperki, koje u oblaku dima po prvi put potpuno slobodno sjede u džez barovima ravnopravno sa muškarcima, postale su simbol emancipacije i novog vremena oslobođenog svih predrasuda, pa tako i onih od poroka. Godine koje su uslijedile smatraju zlatnom erom cigareta, a svijest o opasnosti koje onu nose bila je minimalna.
Tri decenije kasnije počinje da se priča o štetnosti cigareta, ali bez nekog radikalnog pomaka u metodima i načinama koji mogu pomoći da se ostave cigarete, ili barem zamijene nečim manje štetnim. Sa popularnošću hipi pokreta, rasla je i popularnost meditacije, kao jednog od uspješnih načina da se ostave cigarete, a ova metoda osim u hipi krugovima, posebno je bila popularna i među pripadnicima evropske buržoazije.
Tek sa osamdesetima dolazi do pravog osviještenja i počinje istinska borba protiv ovog, tad već toliko rasprostranjenog poroka. Nikotinska žvaka proizvedena krajem ‘70ih godina u Švedskoj bila je odgovor ’80-ih na cigarete. Devedesete oživljavaju modu poroka sa Mikijem Rurkom i Kare Otis, idolima generacije, koji su na većini fotografija, neizostavno, imali cigaretu u ruci. Tada su nikotinske žvake, zamijenili nikotinski flasteri, elegantno, suptilno, ali opet se pokazalo, nedovoljno efikasno rješenje.
Početkom 21. vijeka, kada uprkos svim nastojanjima i sredstvima za odvikavanje od pušenja i dalje puši svaki šesti stanovnik svijeta, pojavljuju se nova rješenja – alternative cigaretama. Prva je bila elektronska cigareta, koja iako popularizovana u 21. vijeku, zapravo je mnogo starija, jer je prvi ovakav uređaj koji koristi aromatične tečnosti sa nikotinom napravljen još u prvoj polovini 20. vijeka – 1930. godine. Slična je situacija i sa SNUS-om, koji među bezdimnim alternativama pušenju ima najdužu historiju, jer se model sličan današnjem pojavio u Švedskoj sredinom 18. vijeka. SNUS je zapravomljeveni duhan spakovan u male kesice i koristi se oralno. Iako najpopularniji u Švedskoj, on predstavlja prvi duhanski proizvod, koji je od strane Američke agencije za hranu i lijekove (FDA) svrstan u kategoriju proizvoda modifikovanog rizika. Možda je samo koincidencija, ali upravo je Švedska država sa najmanjim procentom pušača u Evropi i sa samo 5% konzumenta tradicionalnih cigareta.
Za veliki broj pušača za koje aromatizovana nikotinska tečnost i kesice duhana prosto ne predstavljaju dovoljno efikasnu zamjenu i nisu sretni zbog svog poroka, ali jednostavno ne žele da ga se odreknu, tehnologija zagrijavanja duhana predstavlja najnoviju alternativu. Prije oko 6 godina, kao prvi iz ove kategorije proizvoda, pojavio se IQOS. Danas, on je uz pomenuti SNUS, jedini duhanski proizvod, klasifikovan kao proizvod modifikovanog rizika, od strane pomenute Američke agencije za hranu i lijekove i to poslije četiri godine rigorozne analize i milion strana pregledane dokumentacije. Iako iza IQOS-a stoji duhanski gigant Philip Morris, ovaj uređaj je razvijan od strane naučnika – njih više od 400 angažovano je na pronalasku rješenja koje bi za odrasle pušače bio bolji izbor od nastavka pušenja.
Za razliku od druge dvije moderne alternative, IQOS koristi pravi duhan, ali i dovoljno blisko oponaša ritual pušenja da bi i tvrdokorne pušače odvojio od cigareta, a u velikoj mjeri umanjuje zdravstvene rizike, jer se njegovim korištenjem emituje aerosol, a ne duhanski dim koji je jedan od glavnih uzročnika bolesti povezanih sa pušenjem.
Para aerosola možda nije toliko izazovno fotogenična kao slike flaperice iz njujorškog bara ’30-ih godina, ali ima 95% manje štetnih materija. A svijet kojem 21. vijek teži je svijet boljih alternativa, oslobođen poroka, sa jasnom slikom budućnosti koja se ne ogleda u zadimljenim nostalgičnim kuloarima prošlih vremena.
