Od kada je 1. aprila najavljena prva Parada ponosa u Sarajevu, narod je načisto odlijepio. Sasvim očekivano stvorila su se dva suprostavljena i nepomirljiva tabora, oni koji podržavaju paradu i koji joj se protive. Društvene mreže su ekplodirale jalovim raspravama, uvredama i prijetnjama. Sve to su pratili klasični mediji, sa anketama, intervjuima, izjavama i emisijama.
Iako je Sarajevo glavni grad Republike Srpske, Srbi se za sad drže po strani, mada najveći broj njih diskretno podržava protivnike parade. Hrvati se ovaj put ne osjećaju majoriziranim i oni su uz pomoć parada u Hrvatskoj na to navikli, dok je najveći razdor unutar Bošnjaka.
Rasprava između onih Za i Protiv parade, pokazuje da se o homoseksualizmu malo zna, da je mnogo predrasuda i da je osnovni argument protivnika parade da je to bolest i da to nije normalno.
E sada dolazimo do poente ovog teksta, kako nauka danas definiše šta je normalno, a šta nije, šta je bolest, a šta je zdravlje. Pošto sam ja psiholog, istina prilično loš, pokušaću vam objasniti kako psihologija danas definiše šta je normalno, a šta nije.
Odmah ćemo sve zakomplikovati, ni psihologija nema jedinstven stav šta je normalno, a šta nije i postoje najanje tri tumačenja normalnosti.
Prvo tumačenje nazivamo statistički- matematičko i ono se zasniva na prosjeku. Jednostavno rečeno ako ste prosječno visoki, debeli i imate prosječan koeficijent inteligencije onda ste normalni. Problem sa ovakvom definicijom normalnosti je u tome što pojedinac više odstupa od prosjeka to je nenormalniji.
Ako po ovom kriterijumu homoseksualce proglasimo nenormalnim, onda su nenormalni i svi oni koji pišu lijevom rukom, ali i Novak Đoković, Jusuf Nurkić ili Luka Modrić, koji su postigli neke stvari koje su daleko od prosjeka.
Ako ovaj tekst čita neko ko je išao u školu 50-ih godina prošlog vijeka može se sjetiti kako su u školama, a bogme i u nekim porodicama, djeca koja pišu lijevom rukom tjerana da to čine desnom, što je kod mnogih od njih izazivalo otpor, ali i psihičke probleme. Danas malo ko vodi računa jeste li ljevak ili dešnjak, a može ustvrditi da se i svijet se počeo prilagođavati ljevacima.
Drugo tumačenje normalnosti se definiše kao prirodno- evolutivni. Ako se držimo ovog tumačenja normalnosti onda je normalno sve ono što doprinosi opstanku jedinke ili vrste kojoj jedinka pripada. Znam, sad vi vičete pa homoseksualnost je neprirodna, jeste koliko i svi oni ljudi koji iz nekog razloga ne mogu da imaju djecu, niti će produžiti svoju lozu.
Takođe imajte na umu da je ovaj kriterijum normalnosti bio omiljen u nacističkoj Njemačkoj i da su zbog toga ubijana psihički oboljela i slaboumna lica (neki kažu da ih je ubijeno oko 200 000), invalidi, a neki narodi (Jevreji, Romi, Sloveni) proglašavani manje vrijednim, ako i homoseksualci. Pada mi na pamet i ono što se dešavalo kod nas 90-ih godina prošlog vijeka kada su dojučerašnji kriminalci proglašavani za heroje, jer je njihova agresivnost i psihopatija bila odlična za ubijanje, silovanje i protjerivanje drugih i drugačijih, a sve u cilju opstanku našeg naroda.
Treći kriterijum za određivanje normalnosti je štetnost- korisnost. Praktično to znači da ona osobina ili ponašanje od kojeg društvo ima koristi proglašava se normalnim, a nenormalno je ono od čega društvo ima štetu. Ovaj kriterijum je veoma problematičan jer u velikoj mjeri zavisi od društva u kojem se primjenjuje.
Da zaoštrimo stvar do kraja, iz perspektive vođe terorističke grupe, bombaš samoubica je veoma koristan, jer sa malo gubitaka nanosi veliku štetu neprijatelju i kao takav se opaža i opisuje kao heroj i prikazuje se kao primjer hrabrosti i odanosti ideji. Isti takav bombaš samoubica iz perspektive žrtve se opaža kao bolestan čovjek koji je spreman da ubije sebe da bi ubio druge.
Navešću primjer engleskog matematičkog genija Alana Tjuringa koji je tokom Drugog svjetskog rata otkrio kako radi njemačka mašina za šifriranje poruka „Enigma“ i po nekima preokrenuo tok rata. Tada je bio i normalan i koristan. Nakon rata je postao beskoristan jer je priznao da je bio u vezi sa muškarcem, a potom osuđen za „veliku nepristojnost“ i poslan na hormonsku terapiju. Nakon toga se ubio.
Kao što vidite pitanje normalnosti je veoma delikatno i tako se prema tome treba i odnositi. Sa mnogim homoseksualcima sa sam radio i družio se, a da nisam ni pomislio da su nenormalni, i nije mi padalo na pamet da mijenjam mišljenje o njima i nakon spoznaje da ljube isti pol.
Na kraju krajeva, zbog mog javnog angažmana i mene opažaju kao nenormalnog, ali to ne znači da moram da se krijem u svoja četiri zida.
