Karcinom debelog crijeva ili kolorektalni karcinom, jedan je od najčešćih zloćudnih tumora. Prema podacima Evropske gastroenterološke asocijacije, svake 3 minute, u zemljama EU, umre jedna osoba zbog karcinoma debelog crijeva.
Najveća učestalost oboljevanja od ove bolesti je u sjeveroistočnoj i istočnoj Evropi, dok je najniža u sjeverozapadnoj Evropi i Skandinaviji. U zemljama EU i SAD je veći procenat oboljevanja nego u siromašnim zemljama Afrike, a razlog je što stanovništvo zemalja Afrike koristi hranu bogatu vlaknima, dok u zemljama svijeta preovladava ishrana bazirana na “fast food” proizvodima te hrana bogata mastima.
Veliku ulogu u nastanku karcinoma debelog crijeva, imaju riziko-faktori, osim načina ishrane, konzumacija alkohola, naslijeđe (2-4% češći kod osoba čiji je bliski srodnik ima karcinom debelog crijeva), upalne bolesti, polipoza te neka druga patološka stanja. Kolorektalni polipi, njihova veličina, broj, sklonost krvarenju, te široka baza, su takođe riziko faktori koji mogu dovesti do razvoja karcinoma. Karcinom iz polipa može se razviti u periodu od 5 do 10 godina.
Naša iskustva u Centru za opštu i hirurgiju debelog crijeva – Odobašić su pokazala da je neophodno pacijente savjetovati o značaju ovih faktora za razvoj zloćudnih tumora. Pacijente uvijek savjetujemo da se i sami edukuju, te da slušaju kakve im signale šalje njihov organizam.
Od velikog značaja je pravovremeno reagovanje na prve simptome bolesti kao što su učestala krvarenja, lažni pozivi na stolicu, nadutost, gubitak apetita, rapidan gubitak tjelesne težine, anemija itd. Simptomi ovise o lokalizaciji tumora, pa tako, ako je tumor na početnom dijelu debelog crijeva, odnosno na desnoj polovini, izražena je anemija, nadutost (proširen završni dio tankog crijeva) kao i palpabilna masa (utvrdi se tokom pregleda ili je pacijent sam napipa).
Simptomi koji su izraženi, kod tumora na lijevoj polovini debelog crijeva su : zatvori, prolivi, grčevi u trbuhu, tanka stolica, krvarenje, pojava sluzi na anus… U odmaklom stadiju bolesti su to, opstrukcija crijeva (zapetljaj crijeva), metastaze (jetra – bol u predjelu jetre, žutica; pluća – kašalj…)…
Digitorektalni pregled (pregled prstom) je obavezan, jer se do 20% karcinoma rektuma može ispalpirati (osjetiti pod prstom). Od dijagnostike tu su još anoskopija (pregled do 10cm), rektoskopija (pregled do 22 cm) te kolonoskopija (pregled cijelog debelog crijeva), kao i biopsija eventualnih promjena i patohistološka verifikacija.
Također u sklopu dijagnostičke obrade radimo ultrazvuk abdomena, CT i nuklearnu magnetnu rezonancu (NMR). Za dijagnosticiranje karcinoma i praćenje pacijenata važni su i specifični tumor markeri i to CEA ( karcinom embrionalni antigen), te CA 19-9. Novi screening imunohemijski testovi stolice na okultnu krv, smanjuju rizik smrtnosti od kolorektalnog karcinoma za 20-30%. Međutim, ti testovi ne isključuju postojanje karcinoma debelog crijeva.
Šta može svaki pojedinac individualno učiniti da smanji rizik od karcinoma debelog crijeva?
Održavati normalnu tjelesnu težinu, upražnjavati redovne fizičke aktivnosti, konzumirati hranu bogatu vlaknima i vitaminima A, C, D, E, hranu bogatu kalijem, selenom te antioksidansima, kontrolisano koristiti alkohol, te izbjegavati upotrebu duhanskih proizvoda.
U Centru Odobašić sa ponosom ističemo dugogodišnje iskustvo u savjetovanju pacijenata, dijagnostikovanju i liječenju karcinoma debelog crijeva. Na osnovu našeg iskustva, uvijek preporučujemo osobama koje su u bližoj porodici imale ili imaju člana koji je obolio od ove bolesti da obavezno do 50. godine života urade kolonoskopiju. Osobe u ranim 50-im godinama, koje imaju ili nemaju simptome, trebaju se takođe podvrgnuti kolonoskopiji. Prednost kolonoskopije je što nam današnja aparatura omogućava efikasno uklanjanje većine polipa, a poslije samog pregleda pacijent je sposoban da ide kući.
Statistike i brojevi nisu nimalo optimistični. Ali, sve je do Vas. Znajte da je karcinom debelog crijeva bolest koja se može spriječiti, ili otkriti na vrijeme, izliječiti i bez operativnog zahvata!!!
CENTAR ZA OPŠTU I HIRURGIJU DEBELOG CRIJEVA – ODOBAŠIĆ, TUZLA
