Cigarete iz bh. Fabrike duhana Sarajevo (FDS), kako saznajemo, transportovane su i kupcima sa područja pod kontrolom libijskih islamističkih terorističkih organizacija bliskih Al Kaidi i „Islamskoj državi“.
Transport je obavljan preko kosovske firme „NPT Kosova Tabacco SHPK“. Najveći akcionar Fabrike duhana Sarajevo, sa oko 40 odsto akcija, je Federacija Bosne i Hercegovine (BiH), odnosno Ministarstvo poljoprivrede tog entiteta.
Prema dokumentaciji crnogorske Uprave carina iz 2014. godine, „NPT Kosova Tabacco SHPK“ je u dva navrata u crnogorskoj luci Bar ukrcavala cigarete za firmu-primaoca „Umal Behar Shipping“, koja je registrovana u libijskom gradu Bengaziju. Bengazi je tada bio u rukama radikalne islamističke-terorističke grupe Ansar al-Šerijat.
Royal blue za libijske džihadiste
Radi se o skoro 50.000 kilograma cigareta „Royal blue“ koje su ukrcane na brod „Ar Raqqah“. Na specijalizovanom sajtu „marinetraffic.com“ ne može da se pronađe ni riječ o postojanju broda s tim imenom.
U carinskom dokumentu za pošiljku cigareta koju je ukrcala firma sa Kosova, vidi se i pečat barske firme „Atlantšped“ vlasnika Baranina Dragana Vujačića, kojem je u crnogorskom Višem sudu suđeno za šverc cigareta „Laki strajk“ i „Marlboro“ u periodu od 15. do 20. avgusta 2005. čime je prema optužnici bio oštećen budžet države Crne Gore za oko pola miliona evra.
Krajem maja 2013, Viši sud je Vujačića nakon godina suđenja oslobodio optužbe za šverc cigareta. U tom predmetu sud je od šesnaestorice optuženih za šverc cigareta okrivio samo Vujačićeva tri saradnika, koji su dobili ukupno više od pet godina zatvora i novčane kazne.
Kosovska veza
Prema nezvaničnim podacima, Fabrika duhana Sarajevo prodala je „NPT Kosovo Tobacco SH.P.K“ najmanje 10.000 kilograma cigareta – „Royal blue“ u ukupnom iznosu od 70.000 eura.
Prema fakturi plaćanje je, navodno, dogovoreno 120 dana od datuma fakture. Taj posao je obavljen preko Crne Gore. U fakturi cigarete su izvezene preko kompanije „New Eastern Management“.
Jedna od pošiljki „New Eastern Management“ zaustavljena je u martu prošle godine u Grčkoj, pod optužbom da se radi o švercu cigareta. Firma „New Eastern Management“ ukrcala je tada cigarete brendova „Cooper”, „Gr“ i „Royal blue“, vrijedne 35 miliona evra na brod „Zahra“. I tu pošiljku je trebalo da primi firma registrovana u Bengaziju – „Umal Behar Shipping“.
Iz Fabrike duhana Sarajevo saopštili su da sa „NPT Kosovo Tobacco SHPK“ sarađuju duži niz godina. „FDS nikada nije imao kontakte sa kompanijom ‘New Eeastern Management INC’. Plaćanje spada u komercijalne uslove poslovanja FDS i kupaca i isto je u skladu sa pravilima poslovanja FDS-a i važećim zakonskim propisima o spoljnotrgovinskom poslovanju“, saopštio je Mustafa Bibić, eksport-menadžer Fabrike duhana Sarajevo. On nije odgovorio na pitanje ko su predstavnici kosovske firme sa kojom posluju i zašto je plaćanje dogovoreno 120 dana od datuma fakture. Rok plaćanja obično ne bi trebao biti veći od 30 dana od ispostavljene fakture, što je standardni rok plaćanja i u zemljama Evropske unije.
U Agenciji za registraciju preduzeća Kosova može se vidjeti da je vlasnik „NPT Kosovo Tobacco SHPK“ – Mersim Govori.
Mafijaško bratstvo i jedinstvo
Taj čovjek, prema podacima crnogorskog Centralnog registra privrednih subjekata (CRPS), izvršni je direktor i ovlašćeni zastupnik kompanije „Mont Gro Tobacco“, koja je registrovana u Slobodnoj zoni (Free zone) luke Bar. „Mont Gro Tobacco“ ima ugovor sa državom Crnom Gorom o obavljanju djelatnosti u Slobodnoj zoni te luke, gdje ima brojne pogodnosti za poslovanje.
Kao vlasnik „Mont Gro Tobacco“, koja je osnovana u aprilu 2010. godine, vodi se Dauti Kurtalji. Hrvatski medij pisali su o Kurtaljijevim vezama sa albanskom mafijom u toj zemlji još prije deset godina. Pozivali su se i na podatke policije da je Kurtalji povezan sa Srećkom Kestnerom, švercerom cigareta osuđenim u Njemačkoj i crnogorskim kriminalcem Ratkom Đokićem, koji je likvidiran 2003. u Stockholmu.
Ofšor firme i cigarete
Pored kompanije „New Eastern Management“ kao krcatelj cigareta u luci Bar u 2014. godini projavljuje se i ofšor-firma sa Britanskih djevičanskih ostrva (BVI) – „Cais Ventures Group Ltd“ i Panamska – „Velex Europe Corporation“.
„Cais Ventures Group Ltd je u Baru ukrcala 2.774 kilograma cigareta, nepoznatog brenda, na brod „Vega Epsilon“ registrovan u Liberiji 25. septembra 2014. godine. Kao mjesto te isporuke naveden je libijski grad Misurata.
Sa druge strane panamska ofšor-kompanija „Velex Europe Corporation“ prema carinskim papirima je u dva navrata u 2014. godini ukrcavala u brod „Yong Gi“ cigarete „Eva slims“, „Royal blue“, „Pine blue“, „Jim filter king“, „Pine red“ i „Rgd magnum“ od ukupno više od 100.000 kilograma za luku Tobruk u Libiji.
Brod „Yong Gi“, koji je promenio ime u „Simone“, grčka obalska straža zaustavila je 15. januara prošle godine kod luke Kalamata jer se nije javljao na radio pozive lučkih vlasti.
Tada je izvršena provjera broda kojom je utvrđeno da je imao brojna oštećenja i da se nije znala destinacija ka kojoj plovi. Nije čak imao ni IMO broj – identifikacioni broj koji u skladu sa međunarodnim konvencijama mora biti dodijeljen brodu, vlasniku broda ili kompaniji.
Taj broj je uveden radi pomorske bezbjednosti i sprečavanja pomorskih prevara. Brod „Yong Gi“ u luci su grčki državni organi iz bezbjednosnih razloga držali više od četiri mjeseca. Takvi i slični brodovi nerijetko se koriste za šverc.
Autori istraživanja Vladimir Otašević, Marko Vešović i Hasan Hajdar Dijab su nagrađivani novinari-istraživači Centra za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG), crnogorske dnevne novine „Dan“ i hrvatskog „Večernjeg lista“.
