Jedna od najpoznatijih narodnih pjesama ovih prostora, “Moj dilbere”, u sebi sadrži osjećaj patnje ljubavnice koja svog vojnika-odmetnika ispraća na put. Njemu je vrijeme da krene dalje, a ona ostaje u plaćenom ropstvu, kroz pjesmu se sjećajući trenutaka provedenih sa svojim delijom.
U Turskoj je tokom 18. i početkom 19. vijeka postojala posebna najamnička konjica – krdžalija. Mlade krdžalije uživale su u lijepoj pesmi, a u pijanom veselju svoju naklonost iskazivali su prema lijepim ženama. To su, kao po pravilu tog doba, bile mlade pjevačice ili igračice.
Takvom jednom krdžaliji kao svom dilberu (ljubavniku) predala se u nekom balkanskom gradu jedna igračica. On joj je postao sva ljubavna čežnja, za nju je on bio pravi gospodin, u njega se isuviše zaljubila i uzdišući patila.
Nudili su se ovoj lepotici za dilbere i drugi, bogate čaršilije – “bazerdžani” (trgovci), kod kojih bi mogla da živi kao gospođa u čaršiji. Ali je ona voljela samo svoga “gaziju”.
Neminovno, dođe i čas rastanka. Krdžalija će, danas-sutra, krenuti u neki drugi daleki grad. I ona bi s njim, ali ne može. Da bi mu se odužila za provedene “slatke časove”, nudi mu se da je proda kao robinju nekom bazerdžanu, a da za dobijeno zlato njen voljeni “pozlati vrat” svom doratu (konju).
To je značilo da se u konjsku grivu upletu biseri, zlatne i srebrne žice, pa da ga takvog “delija protjera kroz čaršiju”, da grad na taj način sazna kakav je on junak. A ona će, kao robinja bazerdžanova, skrivena iza rešetaka na prozoru što gleda u čaršiju, pratiti pogledima i uzdasima svog gaziju, tiho mu pjevušeći sledeće stihove:
“Moj dilbere, kud se krećeš?
Što i mene ne povedeš?
Povedi me u čaršiju,
Pa me prodaj bazerdžanu.
Uzmi za me oku zlata,
Pa pozlati Doru vrata.
Protjeraj ga kroz čaršiju,
Da te vidim k’o deliju…”
Pjesmu su prepjevali i snimili mnogi pjevači, uključujući Silvanu Armenulić, Esmu Redžepovu, Tošeta Proeskog, Safeta Isovića i Vasiliju Radojčić.
Izvor: slobodna-bosna.ba
