Muhamed Šefket – efendija Kurt, muftija tuzlanski, je na Badnje veče uoči pravoslavnog Božića 1942. godine spasio hiljade tuzlanskih Srba od pokolja ustaša.
On je zajedno sa uglednim muslimanima intervenisao kod ustaških vlasti, koje su imale namjeru da se osvete zbog pogibije svojih vojnika kod Doboja tako što će spaliti crkvu u Tuzli, prepunu pravoslavnih vjernika na Badnju veče 1942.
Tajni ustaški odbor za istrebljenje Jevreja i Srba u Tuzli pozvao je zloglasnog Vječeslava Montanija, kotarskog predstojnika za Brčko, koji se već pročuo po krvavim nedjelima, da dođe sa svojim ustašama u Tuzlu i da se, uz njegovu pomoć, izvrši odmazda nad Srbima.
Plan je bio da se u pravoslavnu crkvu punu vjernika postavi eksploziv, i da se zatim razori srpska varoš u tom gradu i kompletno stanovništvo pobije i otjera u logore.
Pošto se saznalo za ovaj plan, organizovana je konferencija uglednih Bošnjaka Tuzle.
Odlučeno je da tročlana delegacija, na čelu s muftijom Muhamedom Kurtom, ode Hohbajeru njemačkom komandantu tog mjesta, i njegovom zamjeniku potpukovniku Vistu, te traži od njih da navedeno spriječe.
Kad je saznala koliko je protivljenje Bošnjaka ovakvim akcijama, njemačka komanda je pismenom naredbom zabranila ustašama da poduzimaju bilo kakve mjere odmazde. Istovremeno su slične akcije poduzimali i ugledni Hrvati, kao što su Jure Begić, Ante Kamenjašević i drugi.
Zbog svega toga, ustaše se nisu usudile da provedu svoj plan. Njemačka komanda je, iz svojih interesa, odmah istakla plakat sa tekstom upozorenja da, „niko ne smije nikoga zlostavljati, oduzimati ili rušiti tuđu imovinu i dirati živalj koji slavi“.
U nastojanju da učvrsti demarš kod njemačkog komandanta, muftija Kurt sa grupom uglednih Tuzlaka odlazi u Zagreb i traže da ih Ante Pavelić, poglavnik NDH primi. On to nije učinio, ali ih je primio ministar Andrija Artuković od kojeg delagacija traži da ustaše ne diraju mirno srpsko stanovništvo.
Zahvaljujući angažmanu muftije Kurta, u Tuzli nije bilo masovnih zločina.
Kada je efendija Kurt preminuo prota Đorđe Jovanović održao je govor na njegovoj dženazi, kojoj je prisustvovalo preko deset hiljada ljudi. Uslišena je intimna i neuobičajena molba prote Jovanovića, da on bude taj koji će u efendijin grob sići prije njega, dočekati tabut s efendijinim tijelom i položiti ga u kabur.
Sjećanja na muftiju
Meša Selimović: ”S dubokim poštovanjem mislim i na tuzlanskog muftiju Muhameda ef. Kurta, dinamičnog, plemenitog, neustrašivog čovjeka. Svoj zaista veliki ugled muftija je založio da bi spasavao ljude iz ustaškog zatvora. (…) Kad je umro, na sahranu je došlo desetak hiljada ljudi, među kojima najviše Srba – seljaka iz okoline Tuzle. Potresan govor nad grobom održao je pravoslavni sveštenik Đorđe Jovanović, koji je cijeli rat proveo u koncentracionom logoru Dahau i čudom ostao živ.”
Vera Mujbegović: ”U Tuzli se otpor protiv terora nad Srbima , posle prvog talasa koji je odneo desetine života – vezuje za ime i svetli lik tuzlanskog muftije, Muhameda Kurta koji je sav svoj ugled založio za presjecanje krvavog kola…”
Muhamed ef. Lugavić: ”Muftija Kurt je ostao sinonim ovog grada. Mogu vas podsjetiti da je prota Jovanović, kad je umro rahmetli muftija Kurt, molio da ga i on spusti u mezar. ”
Travnik, Istambul, Damask, Banja Luka, Tuzla
Muhamed Šefket ef. Kurt rođen je u Travniku 1879. godine, tu završava mekteb, a medresu završava u Sarajevu.
Dalje školovanje je nastavio u Istambulu i Damasku gdje je otišao radi učenja arapskog jezika. Po povratku u Bosnu i Hercegovinu 1908. godine postavljen je za imama i hatiba hadži Ali-begove džamije i muderisa njegove medrese u Travniku.
Imao je osmero djece, a trojicu sinova je izgubio u Drugom svjetskom ratu.
Sa porodicom živi u Travniku do 1914. godine. Šefket ef. Kurt se 1914. godine seli u Banjaluku, gdje je postavljen na mjesto muftije. U Tuzlu je stigao 1925. godine i ostao muftija sve do 1933. godine, kada je izabran za člana Ulema-medžlisa u Sarajevu. Umirovljen je 1936. godine.
U Tuzli je ostao sve do smrti. Preminuo je 1963. u 84. godini.
Ulica pored Mejdanske džamije u Tuzli danas nosi ime Šefketa ef. Kurta. a 2020. godine snimljen je dokumentarni film “Efendijin zavjet”, koji ima za cilj da podsjeti na muftijin herojski čin u spašavanja tuzlanskih Srba.
