Behram-begova medresa u Tuzli je najstarija obrazovna institucija u sjeveroistočnoj Bosni i među najstarijim je medresama našega podneblja. Relevantni historijski izvori navode da je počela s radom prije 1626. godine. Zgrada Medrese u 19. stoljeću je sagrađena u arapsko-maurskom stilu, a tokom svoje povijesti je više puta restaurirana i dograđivana.
Prijelomni događaj u radu Medrese je dolazak hafiza Salih-ef. Sivčevića na mjesto upravitelja 1922. godine. On je uveo reforme koje su imale za cilj da poboljšaju njen rad, a najznačajnije su:
– uvodi se razredna nastava, prvo dva razreda 1923., a kasnije pet razreda;
– školske 1923/24 obnavlja zgradu Medrese i u nju smješta i internat za učenike;
– osniva kuhinju za učenike, u spavaonice unosi krevete, a u učionice klupe;
– u nastavni program uvodi svjetovne predmete;
– uvodi internatske propise i pravila;
– od 1923. godine uvodi prijemni ispit iz kiraeta i uslovljava upis završenom osnovnom školom;
– 1924. godine formira savremenu biblioteku.
Ovaj način rada u Medresi primjenjivao se sve do prekida njenog rada 15. januara 1949. godine. Nastavni plan i program se stalno usavršavao što je znatno uvećalo i zainteresiranost učenika za pohađanje Medrese.
Pred Drugi svjetski rat Medresa je imala ukupno dvadeset prostorija u kojima se moglo smjestiti 120 učenika.
U nastavi je korišteno preko 100 udžbenika, a izučavalo se 25 nastavnih predmeta. Medresa je radila i tokom rata, ali u veoma teškim uslovima.
Školske 1948/49 godine učenici su nakon povratka sa zimskog odmora, 15. januara, obaviješteni da se rad Medrese obustavlja do daljnjeg. Medresu je tada pohađalo oko 100 učenika. Od tog broja 24 učenika nastavili su školovanje u Mektebi-nuvabu (Šerijatska sudačka škola) u Sarajevu i neki su postali i kadije. Zgrada Medrese je srušena 1974. godine. Od cijelog objekta ostala je samo porta (kapija) koja je restaurirana prvi put 1975. godine, a potom i 1990. i 1997. godine.
Nakon 44 godine prekida, rad Medrese je reaktiviran 1993. godine. Prijemni ispiti su održani 28. augusta, a nastava je počela 6. oktobra iste godine. Nastavu je počelo pohađati 77 učenika i 40 učenica, a organizirana je iznajmljenim prostorijama.
Godine 1994. Medresa se preselila u restauriranu zgradu čiji su prostori prilagođeni njenim potrebama.
Mevludin Ekmečić prisjeća se kako je od potpunog rušenja spasio portal Behram-begove medrese, koji je danas jedan od simbola Tuzle na Skveru.
– Vraćao sam se s utakmice kada se pripremalo njegovo rušenje. Zasmetalo mi je što nestaju mnoge građevine po Tuzli. Rušilo se i što treba i što ne treba. Došao sam na ideju da napišem pismo, molbu da se nešto ipak sačuva. Skicirao sam portal, iako sam znao da su za to ipak zaduženi arhitekti, oni imaju projekt austrijski, ali svejedno sa nekom tom skicom poranim i na vrata odem tadašnjem popredsjedniku Skupštine Predi. Nakon što sam mu ispričao da neke objekte trebamo sačuvati jer ćemo biti jedinstveni barem po tome, pristao je i sa prijedlogom je izašao na Skuštinu. Nakon njegovog lobiranja taj prijedlog je prošao. Čovjek je i dalje živ, a niko mu se do sada nije javio ispred Grada da kaže evo ti plaketa što si se založio da taj portal opstane, koji će sada biti i jedan od simbola grada.”
