Proteklih nekoliko mjeseci u medijima i na društvenim mrežama se vode rasprave o tome kako je potrošen novac naplaćen od akciza i putarina na gorivu u proteklom periodu. Protivnici usvajanja izmjena Zakona o akcizama kao argument navode da je proteklih godina u BiH naplaćeno osam milijardi maraka akciza i da bi taj iznos bio dovoljan da se nekoliko puta napravi cijeli autoput na Koridoru Vc kroz BiH.
Međutim, sve te tvrdnje su, da li zbog neznanja ili zbog zlonamjernosti, netačne. Počevši od iznosa, preko načina prikupljanja, do načina potrošnje.
Prije svega, nije naplaćeno osam milijardi KM, nego 8,4 milijarde. Ali to je i najmanja greška.
Ovaj iznos je naplaćen od početka 2006, kada je počela funkcionisati Uprava za indirektno oporezivanje, do 31. augusta ove godine. Međutim, u ovoj sumi se ne radi samo o akcizama.
Potrebno je znati da se na svaku litru goriva naplaćuje nekoliko različitih dažbina. Osim carina na uvezeno gorivo i PDV-a koje plaćaju i uvoznici i domaći proizvođači, na svaku litru goriva se plaćaju akcize koje se kreću između 30 i 40 feninga po litru, u zavisnosti od vrste goriva. Na dizel gorivo i ostala plinska ulja, petrolej, odnsono kerozin, te na lož-ulje ekstra lako i lako specijalno plaća se akciza od 30 feninga po litru. Za bezolovni motorni benzin ona iznosi 35, a za “obični” benzin 40 feninga po litru.
Osim toga, na svaku litru goriva plaća se i putarina u iznosu od 25 feninga po litru, od čega je 10 feninga po litru namijenjeno za izgradnju i održavanje autoputeva, a 15 feninga po litru za održavanje ostalih putnih pravaca.
Struktura ostvarernih prihoda u periodu od 2006. do danas je takva da je na uvezeno gorivo naplaćeno 3,7 milijardi maraka akciza, dok je iznos ove dažbine na gorivo proizvedeno u BiH 1,5 milijardi maraka. Dakle samo od akciza je za nešto više od 10 godina naplaćeno 5,2 milijarde maraka.
Ukupan iznos naplaćene putarine u navedenom vremenskom intervalu iznosi 3,2 milijarde maraka. Od tog iznosa, ukupna suma putarine namijenjene za izgradnju puteva, koja iznosi 10 feninga po litru, je 1,025 milijardi KM. Visina naplaćene putarine od 15 feninga po litru je 2,186 milijardi KM.
Od svih ovih milijardi, prema Zakonu o sistemu indirektnih poreza i Zakonu o uplatama na Jedinstveni račun i raspodjeli prihoda BiH, samo se prikupljeni iznos putarine od 10 feninga po litru izdvaja na poseban račun i raspodjeljuje direktno javnim preduzećima za autoputeve u entitetima i Brčko distriktu. To znači da je u proteklih više od 10 godina isključivo za ove namjene prikupljeno ne osam nego tek nešto više od jedne milijarde, koja se dijelila između entiteta i Brčko distrikta.
Kako su i ranije isticali iz JP Autoceste FBiH, suma koju dobiju na ovaj način nije dovoljna da se uloži direktno u izgradnju, nego se koristi kao novac potreban za vraćanje kredita koji se uzimaju za gradnju Koridora Vc. Na ovaj način je uloženo 400 miliona maraka.
Ostalih nešto više od sedam milijardi se, prema istim zakonima, tretira kao i bilo koji drugi indirektni porez.
– Ovi prihodi se prikupljaju na Jedinstveni račun Uprave za indirektno oporezivanje (UIO) i idu u raspodjelu sa svim ostalim indirektnim porezima (PDV, carina i putarina 0,15 KM). Onog momenta kada UIO izvrši raspodjelu prihoda prema državnim institucijama, entitetima i Distriktu Brčko prema važećoj legislativi, tu se završava nadležnost UIO-a. Raspodjela prihoda je definisana Zakonom o uplatama na Jedinstveni račun i odlukama Upravnog odbora UIO o koeficijentima za raspodjelu prihoda entitetima. Ne postoji bilo kakva druga regulativa za raspodjelu prihoda od indirektnih poreza pa tako i akciza u smislu da se ti prihodi direktno sa Jedinstvenog računa raspoređuju za neke posbne namjene. Onog trenutka kada UIO prihode rasporedi entitetima i Brčkom, nadležnost za dalju raspodjelu indirektnih poreza pa tako i akciza imaju nadležna entitetska ministarstva finansija – kazao nam je portparol Uprave za indirektno oporezivanje Ratko Kovačević.
Pojednostavljeno rečeno, akcize na gorivo i putarina od 15 feninga po litru se tretira jednako kao i carina i PDV i taj iznos se slijeva u državni, entitetske i budžet Brčko distrikta. Iz tog novca se finansiraju plaće zdravstvenim radnicima, profesorima i nastavnicima, administraciji, izdvaja se novac za kulturu, za sport, daju se poticaji poljoprivrednicima, isplaćuju se invalidnine i druge boračke naknade…. I to je ono gdje je “nestalo” sedam milijardi maraka u proteklih desetak godina.
Izvor: faktor
