Zbog ubrzanog rasta ilegalnog tržišta cigareta u BiH od 2011. godine do prošle godine smanjena je legalna prodaja cigareta sa deset milijardi na pet milijardi, a budžet BiH je godišnje uskraćen za pola milijarde maraka, upozoravaju proizvođači duvanskih proizvoda. Naime, kako ističu, do erozije legalnog tržišta došlo je nakon što je država krenula s politikom dizanja opterećenja na legalno prodate cigarete, što je dovelo do rasta prodaje ovih proizvoda mimo legalnih finansijskih tokova.
Kako navode, akcizno opterećenje 2011. godine iznosilo je 22,5 odsto, dok je za 2017. predviđeno opterećenje u iznosu od 67,5 odsto, s obzirom na to da Zakon o akcizama BiH predviđa buduće godišnje povećanje akciza od 7,5 maraka na hiljadu cigareta ili na 50 paklica. S obzirom na to da porezi na duvanske proizvode čine čak osam odsto od ukupnog budžeta BiH iz direktnih i indirektnih poreza, oni su među najvišim u Evropi, jer, kako tvrde proizvođači, evropski prosjek prihoda na duvanske proizvode iznosi 2,6 odsto od ukupnih prihoda.
U našem regionu jedino u Srbiji i Makedoniji ti prihodi učestvuju u većem iznosu, i to u Srbiji sa 12 odsto, a u Makedoniji sa deset. Takođe, treba ukazati na podatke Uprave za indirektno oporezivanje (UIO) BiH, po kojima od ukupnih prihoda na indirektne poreze u visini od 5,7 milijardi maraka na duvanske proizvode otpada milijarda maraka.
Međutim, BiH ima najveće akcizno opterećenje u Evropi, jer ono iznosi 72 odsto ukupne cijene. Poređenja radi, u nekim evropskim zemljama veoma “neprijateljski” nastrojenim prema pušenju, ti iznosi su znatno manji. Primjera radi, u Švedskoj i Njemačkoj oni iznose 58 odsto.
S tim u vezi, Fabrika duhana Sarajevo, TDR BH/”British American Tobacco”, Fabrika duvana Banjaluka/”Bulgartabac”, “Japan Tobacco International”, “Philip Morris” i “Imperial Tobacco” obratili su se Upravnom odboru UIO BiH s prijedlogom izmjena Zakona o akcizama, uz upozorenje da u narednom periodu prijeti još drastičniji pad prihoda i kolaps legalnog tržišta cigareta. Prema njihovom prijedlogu, došlo bi do promjena u dvije vrste akciza kojima su opterećeni duvanski proizvodi u legalnoj prodaji, odnosno specifična akciza bi od ove do 2020. godine bila povećana za 3,5 marke na hiljadu cigareta, dok bi proporcionalna akciza svake godine postepeno bila smanjivana za jedan procentni poen, tako da bi 2020. iznosila 38 odsto.
Pojašnjenja radi, specifično opterećenje je 2009. godine iznosilo 15 feninga po paklici, a svake godine je bilo povećavano za dodatnih 15 feninga, tako da je ove godine povećano za 1,2 marke u odnosu na 2009. S obzirom na to da je proporcionalno opterećenje iznosilo 42 odsto, ono bi, prema ovom prijedlogu, bilo smanjeno za četiri odsto.
Osim domaćim institucijama, duvanski proizvođači obratili su se i Delegaciji EU i Međunarodnom monetarnom fondu. “Želimo da vam skrenemo pažnju na alarmantan pad državnih prihoda zbog rasta ilegalne trgovine duvanskih proizvoda, što BiH stavlja u sam evropski i svjetski vrh. Takođe, ukazujemo vam i na to da se u ovoj i dolazećim godinama očekuje pad prihoda i legalne prodaje duvanskih proizvoda, sve to zbog postojećih odredaba Zakona o akcizama”, naveli su u pismu. Proizvođači traže promjene akciza Specifična akciza bi od ove do 2020. godine bila povećana za 3,5 marke na hiljadu cigareta. Proporcionalna akciza svake godine postepeno bi bila smanjivana za jedan procentni poen, tako da bi 2020. iznosila 38 odsto.
