Na današnji dan, 14. decembra 1995. godine, u Parizu je potpisan Dejtonski mirovni sporazum kojim je stavljena tačka na krvavi rat u Bosni i Hercegovini.
Bosna i Hercegovina dobila je toliko željeni mir, ali i, kako su neki kasnije rekli, luđačku košulju za daljnji ekonomski i društveni razvoj.
Konferencija je trajala od 1. do 21. novembra 1995. godine, a glavni učesnici su bili predsjednik RBiH Alija Izetbegović, srbijanski predsjednik Slobodan Milošević, hrvatski predsjednik Franjo Tuđman te glavni američki posrednik Richard Holbrooke i general Wesley Clark.
Sporazum je parafiran 21. novembra 1995. godine u američkom Dejtonu, a svečano potpisan 14. decembra u Parizu.
Dijelovi Dejtonskog sporazuma, odnosno njegovi aneksi postavljeni su kao osnova za uređenje BiH, uključujući i Ustav, što je i danas na snazi. Nažalost, osnovni problem Dejtonskog mirovnog sporazuma je različitost njegova tumačenja tj. često potpuno oprečna tumačenja kod suprotstavljenih “strana” u BiH.
“Ovo nije pravedan mir, ali je pravedniji od nastavka rata. U ovakvoj situaciji kao što jeste i ovakvom svijetu kakav je, bolji mir i nije mogao biti postignut,” izjavio je prije 25 godina prvi predsjednik Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine rahmetli Alija Izetbegović.
Dejtonski sporazum 27 godina kasnije i međunarodni zvaničnici navode kao manjkav.
Mirovnim sporazumom je precizirano ustavno i pravno uređenje BiH kao države sa dva entiteta, Federacije BiH i Republike Srpske, te tri konstitutivna naroda.
Prema ovom sporazumu, Federaciji BiH je pripalo 51, a Republici Srpskoj 49 posto teritorije. Formiran je Distrikt Brčko, kao posebna teritorijalna jedinica. Glavni autoritet u tumačenju sporazuma je Kancelarija visokog predstavnika u BiH (OHR).
Sporazum koji je poznat i kao Parisko-dejtonski mirovni sporazum ima ukupno 11 aneksa, koji pokrivaju vojne, političke i civilne aspekte mirovnog dogovora, kao i regionalnu stabilizaciju. Aneks četiri tog sporazuma je i danas Ustav BiH.
Inače, do dejtonskog parafa je došlo poslije trosedmičnih pregovora čelnika BiH, Hrvatske i Savezne Republike Jugoslavije, uz posredovanje SAD-a.
Tačnije, Dejtonski sporazum je bio kulminacija “Šatl diplomatije” koju je otpočeo Richard Holbrooke sa svojim timom pod sponzorstvom SAD-a. Taj dokument je, u čemu se slažu mnogi stručnjaci, nastao pod snažnim utjecajem i pod pritiskom međunarodne zajednice.
