Srpska pravoslavna crkva danas proslavlja Badnji dan, pripremajući se za najradosniji hrišćanski praznik Rođenje Isusa Hrista – Božić.
Službama bdenija i paljenjem badnjaka u pravoslavnim hramovima najavljuje se Rođenje Spasitelja, čiji se dolazak na svijet slavi kao početak novog vremena i kao najradosniji događaj za hrišćanstvo.
U pravoslavne domove se na taj dan unosi badnjak, kome je Crkva dala poseban smisao. Na taj dan ujutro najstariji muški ukućanin usiječe hrastovo ili cerovo drvo – badnjak, koji treba odsjeći sa tri udarca tako da padne na istok.
Badnjak predstavlja simbol drveta koje su, kaže predanje, pastiri donijeli Josifu i Mariji da založe vatru i zagriju pećinu u kojoj je rođen Isus.
Badnjak se pali uoči praznika i gori do Božića, kada se objavljuje radost Hristovog Rođenja. Dogorijevanje badnjaka je simbol rastanka sa starim vjerovanjima i prihvatanje nove svjetlosti koja dolazi sa vjerom u Novorođenog Hrista.
Okupljeni oko badnjaka zagrijavaju se slogom i ljubavlju
Svi običaji imaju smisao hrišćanskog zajedništva, pa se smatra da se ljudi okupljeni oko badnjaka zagrijavaju ljubavlju i slogom, a njegovu svjetlost unose u mrak neznanja i praznovjerja. Najviše narodnih običaja kod Srba vezuje se za Badnji dan i Božić, kojima se dočarava događaj Rođenja u Vitlejemu.
Uoči Božića, slamom se posipa pod i domovi se pretvaraju u Vitlejemsku pećinu u kojoj je rođen Bogomladenac Isus koji je povijen u slamu i kojem su se najprije poklonili pastiri. U seoskim kućama slama leži i po tri dana, dok se u gradovima u domove unosi svežanj slame koja se postavlja uz badnjak.
Postoji običaj da se kuće posipaju žitom i niz drugih rituala kojima se daje hrišćanski smisao jer je Hristos došao da ljude zbliži i nahrani i napoji svojom naukom i ljubavlju.
“Ko je gladan neka dođe k meni – ja ću ga nahraniti i ko je žedan neka dođe k meni da pije vode žive”, zapisano je u Jevanđelju Hristovom.
Posna jela na Badnji dan
Na Badnji dan se peče božićna pečenica, pripremljena prethodnog dana, na Tucindan. U pravoslavnim kućama Badnje veče je porodični praznik kada se ukućani okupljaju oko obavezno posne trpeze – posna jela, riba, suve šljive, orasi…
Božić je uvijek prvi mrsni dan, ma u koji dan pao, te dan kada se u crkvama pričešćuju oni koji su poštovali pravila Božićnog posta.
Badnji dan i Badnje veče, 6. januara, slave sve pravoslavne crkve i vjernici koji poštuju Julijanski kalendar – Ruska pravoslavna crkva, Jerusalimska patrijaršija, Sveta Gora, starokalendarci u Grčkoj i egipatski Kopti.
Nalaganje badnjaka pred Starom crkvom u Sarajevu
Njegovo visokopreosveštenstvo mitropolit dabrobosanski Hrizostom služit će večernje bogosluženje u Staroj crkvi Svetih arhangela Mihaila i Gavrila na Baščaršiji u Sarajevu.
Bogosluženje počinje u 17.00 časova, a tradicionalno nalaganje badnjaka bit će obavljeno u 18.00 časova, saopšteno je iz Mitropolije dabrobosanske.
U 9.00 časova mitropolit Hrizostom služit će Svetu arhijerejsku liturgiju u hramu Rođenja Presvete Bogorodice u Zenici.
Mitropolit Hrizostom će na Božić služiti Svetu arhijerejsku liturgiju u Sabornom hramu Rođenja Presvete Bogorodice u Sarajevu. Liturgija će početi u 9.00 časova. Mitropolit Hrizostom će 16. januara u palati Mitropolije dabrobosanske u Sarajevu prirediti božićno-novogodišnji prijem.
Večernje bogosluženje u Hramu Hrista Spasitelja u Banjaluci
Njegovo preosveštenstvo vladika banjalučki Jefrem služit će u Sabornom hramu Hrista Spasitelja u Banjaluci večernje bogosluženje sa osveštanjem i podjelom badnjaka.
Večernje bogosluženje počet će u 17.00 časova, a nakon službe, u porti Hrama Svete Trojice bit će obavljeno nalaganje badnjaka.
Vladika Jefrem će u ponoć na Božić u Sabornom hramu Hrista Spasitelja služiti Svetu arhijerejsku liturgiju.
