Ernesto Sabato jedan je od najznačajnijih pisaca Južne Amerike XX stoljeća. Rođen je 1911. godine u Argentini, a obrazovao se u oblastima matematike, fizike i filozofije.
Iako je važio za jednog od najboljih fizičara, Ernesto Sabato 1945. godine napušta svijet nauke i posvećuje se književnosti. Upravo 1945. godine izlazi i Sabatov književni prvijenac, zbirka eseja Pojedinac i univerzum. Osim književnosti, poseban interes je pokazivao i za slikarstvo, a imao je i jednu izložbu u Parizu.
Jedan od eseja iz Pojedinca i univerzuma je i Grob čovjeka-stvari:
Omasovljenje ukida individualne želje, jer Naddržavi su potrebni ljudi-stvari koji se mogu zamenjivati, kao rezervni delovi u mašini. I u najboljem slučaju ona će dozvoliti kolektivizovanje želje, omasovljenje instinkata: gradiće divovske stadione i jednom nedeljno će dopuštati da se instinkti mase izliju u jednom jedinom mlazu, sa usaglašenom pravilnošću. Kroz novinarstvo, radio, film i kolektivne sportove narod otupeo od rutine moći će da pusti na volju nekoj vrsti panonirizma, kolektivne realizacije Velikog Sna. I kada pobegnu iz fabrika u kojima su robovi mašine, ući će u kraljevstvo iluzija koje stvaraju druge mašine: roto mašine, radio i projektori.
To je kraj renesansnog čoveka. Mašina i nauka koje je on sručio u spoljašnji svet kako bi ga savladao i osvojio, sada se okreću protiv njega, savlađujući ga i osvajajući ga kao neku stvar. Nauka i mašina su se polako udaljavale u pravcu matematičkog Olimpa, ostavljajući čoveka koji im je dao život samog i bespomoćnog. Trouglovi i čelik, logaritmi i elektricitet, sinusi i atomska energija, zajedno sa najtajanstvenijim i najđavolskijim oblicima novca, stvorili su na kraju Veliki Zupčanik, a ljudska bića su konačno postala njeni beznačajni i nemoćni delovi.
Sve dok ne bukne rat, koji čovek-stvar iščekuje sa nestrpljenjem, jer zamišlja da će tako doći veliko oslobođenje od rutine. Ali, samo će još jednom postati igračka jezivog paradoksa, jer moderni rat je takođe samo mehanizovani poduhvat. Iz fabrike u kojoj izvršava tipski pokret, ili sa svog mesta anonimnog birokrate na kojem brine o papirima, ili iz dubine neke laboratorije u kojoj kao skromni kafkijanski službenik provodi život mereći spektografske pločice i gomilajući hiljade ravnodušnih brojeva, čovek-stvar, obeležen brojem, bačen je u odred, četu, puk, diviziju i vojsku koji su takođe obeleženi brojevima. Vojsku u kojoj Generalštab, nevidljiv kao Sud u Kafkinom procesu, pomera figure u čudovišnoj igri šaha, uz pomoć matematičkih mapa, telemetara i aerofotogrametrijskih reljefa.
Dok ga navode telefoni i radio, čovek-stvar napreduje u pravcu pozicija obeleženih slovima i brojevima. A kada pogine od anonimnog metka sahranjuju ga na geometrijskom groblju. Samo jedan od svih njih biće odnet u simboličnu grobnicu koja dobija značajno ime Grobnice Neznanog junaka.
A to je isto što i reći – Grobnica Čoveka-Stvari.
Izdanje Gradac Čačak, 2005. godina.
