Prvostepeno osuđeni predsjednik entiteta Republika Srpska i bjegunac od pravosuđa BiH, Milorad Dodik, nastavlja s otvorenim provokacijama i šovinističkim izjavama.
Dan nakon što je tokom obraćanja po završetku sastanka vladajuće koalicije u RS-u izjavio da bi se Bošnjaci trebali “vratiti” pravoslavlju, Dodik je na društvenoj mreži X objavio isječak iz filma Nož, snimljenog prema romanu Vuka Draškovića.
Ovaj film, kao i Dodikove izjave, prepun je historijskih netačnosti i opasne relativizacije, a devedesetih godina bio je često korišten kao propagandno sredstvo u širenju velikosrpskog narativa. Temeljna teza koju promovira jeste da su svi Bošnjaci zapravo “Srbi koji su prihvatili islam”, čime se negira njihov identitet i pravo na zaseban historijski i kulturni kontinuitet.
U objavi na mreži X Dodik je napisao:
“Ko ne zna historiju — osuđen je da je prekraja, a to je postala specijalnost sarajevske politike. Ali ako već hoćete da se igrate historije, onda bar budite spremni da pogledate u lice njenim činjenicama. Jer pitanje je da li će vam se svidjeti ono što vidite kada shvatite čije ste ime nosili prije nego što ste ga promijenili.”
Film Nož je snažno ideološki obojen pokušaj da se kroz ličnu dramu jedne porodice interpretira verzija historije koja odgovara velikosrpskoj ideologiji. Fokusiran na Drugi svjetski rat, film prikazuje glavnog junaka koji otkriva da je rođen kao pravoslavac, ali je u djetinjstvu prešao na islam. Ova narativna linija koristi se za promicanje ideje da su Bošnjaci u suštini “poturčeni” Srbi — odnosno potomci pravoslavaca koji su navodno pod prisilom tokom Osmanskog carstva promijenili vjeru.
Takva interpretacija služi kao ideološka podloga za negiranje bošnjačke nacionalne posebnosti i pokušaj njihove asimilacije u “srpski korpus”. Film obiluje jednostranim prikazima, prikazujući Srbe isključivo kao žrtve, a muslimanske likove kao negativce, čime podgrijava stare stereotipe koji su i tokom ratova devedesetih korišteni za pravdanje zločina i etničkog čišćenja.
Ко не зна историју – осуђен је да је прекраја, а то је постала специјалност сарајевске политике.
Али ако већ хоћете да се играте историје, онда бар будите спремни да погледате у лице њеним чињеницама.
Јер питање је да ли ће вам се свидjети оно што видите када схватите чије сте… pic.twitter.com/gvRKeU0VRT— Милорад Додик (@MiloradDodik) April 29, 2025
Podsjećamo, Dodik je dan ranije izazvao brojne reakcije javnosti nakon govora prepunog uvreda, šovinizma i historijski neutemeljenih tvrdnji. U njemu je, između ostalog, izjavio da se Bosna i Hercegovina “raspada” i da “smrdi na nečovještvo”.
Najkontroverzniji dio govora bio je njegov otvoreni poziv Bošnjacima da se “vrate” pravoslavlju, uz tvrdnju da bi Bosna i Hercegovina u tom slučaju postala “većinski srpska” i jedino takva mogla “funkcionirati”.
“Rješenje za BiH je sljedeće: da se muslimani vrate na svoju staru pravoslavnu vjeru. Pokušavamo da dajemo konstruktivne prijedloge. Postoje dokazi da su naši preci prelazili na islam pod osmanskom prisilom. Zato je ovo za mene korektno rješenje”, rekao je Dodik.
Njegove izjave naišle su na oštre osude kako u zemlji, tako i u međunarodnoj javnosti. Brojni analitičari upozoravaju da ovakva retorika predstavlja ozbiljnu prijetnju miru i suživotu u Bosni i Hercegovini, te da se radi o još jednom pokušaju raspirivanja međunacionalnih tenzija kroz negiranje identiteta i historije cijelog jednog naroda.
