Na okupiranoj Zapadnoj obali planirano je uspostavljanje 22 nova jevrejska naselja, uključujući i legalizaciju već izgrađenih ispostava koje su do sada bile bez službenog odobrenja izraelske vlade.
Izrael je preuzeo kontrolu nad Zapadnom obalom, zajedno s Pojasom Gaze i istočnim Jerusalemom, nakon rata na Bliskom istoku 1967. godine.
Većina međunarodne zajednice smatra izraelska naselja nezakonitim i glavnom preprekom ka mirnom rješenju dugotrajnog sukoba, prenosi agencija AP.
Biblijsko pravo i strateški interesi
Ministar odbrane Izraela, Israel Kac, izjavio je da ova odluka jača izraelski suverenitet nad Judejom i Samarijom — biblijskim nazivima za Zapadnu obalu — i da predstavlja potvrdu navodnog historijskog prava Izraela na tu teritoriju. Također je naglasio da je to “strateška odluka koja onemogućava stvaranje palestinske države koja bi, prema njegovim riječima, predstavljala prijetnju Izraelu”.
Već sada na toj teritoriji postoji više od 100 naselja u kojima živi oko pola miliona izraelskih doseljenika. Naselja variraju od manjih, improvizovanih zajednica do potpuno razvijenih urbanih područja sa stambenim zgradama, tržnim centrima, industrijskim pogonima i parkovima.
Stanje na terenu i međunarodni pritisci
Zapadna obala je dom za oko tri miliona Palestinaca koji žive pod izraelskom vojnom okupacijom, dok lokalnu upravu u većim naseljenim mjestima vodi Palestinska uprava, koja uživa podršku Zapada.
Izgradnja izraelskih naselja je intenzivirana posljednjih godina, i to mnogo prije početka rata u Gazi 7. oktobra 2023. godine. Ovaj trend dodatno ograničava prostor kojim raspolažu Palestinci, umanjujući šanse za stvaranje održive i nezavisne palestinske države.
Tokom prve administracije Donalda Trumpa, SAD su promijenile dugogodišnju politiku i otvoreno podržale izraelske zahtjeve na teritorije osvojene ratom, uključujući korake ka legalizaciji naselja. Iako se predsjednik Joe Biden protivi proširenju naselja, njegova administracija je uložila malo konkretnih napora da spriječi njihov rast.
Reakcije međunarodne zajednice
Najviši sud Ujedinjenih nacija presudio je prošle godine da je izraelsko prisustvo na okupiranim palestinskim teritorijama protivno međunarodnom pravu te pozvao na hitan prekid izgradnje naselja. Izrael je odbacio ovu, pravno neobavezujuću, odluku, tvrdeći da su te teritorije dio historijskog nasljeđa jevrejskog naroda.
Pitanje Gaze i moguće preseljenje
Izrael se povukao iz svojih naselja u Pojasu Gaze 2005. godine, ali su neki članovi sadašnje izraelske vlade pozvali na njihovu obnovu, te zagovarali preseljenje većeg broja Palestinaca s te teritorije, navodno kroz “dobrovoljnu emigraciju”.
Palestinci takve ideje vide kao pokušaj prisilnog raseljavanja, dok pravni stručnjaci upozoravaju da bi takve mjere predstavljale grubo kršenje međunarodnog prava.
Profesor Jakov Garb, stručnjak za ekološke studije sa Univerziteta Ben Gurion, koji godinama proučava izraelsko-palestinsku dinamiku u korištenju zemljišta, navodi da Izrael trenutno kontroliše više od 70 posto teritorije Gaze.
