Piše : Izudin Kešetović
Na „ tapetu“ zakonodavne vlasti tuzlanskog kantona, koji ima Ustav, naći će se narednih dana „ vanredno“ pitanje stanja visokog školstva.
Naime, kako upućeni i oni koji po službenoj dužnosti sve znaju o ovoj temi, došlo je do žučne rasprave u prostorijama najstarije visokoškolske ustanove Univerziteta u Tuzli, a o problemima čiji se rješavanje godinama odlaže. Čak se i multipliciraju.
Još na početku svoje akademske karijere, koju sam započeo kao asistent pripravnik na tuzlanskom Univerzitetu 1979. godine, čuo sam dvije misli cijenjenog profesora i osnivača Ekonomskog fakulteta u Brčkom prof.dr Murata Sinannagića:
Bolja je i najlošija škola od najbolje kafane i Može predavati sve kao Ćiro.
Na karaju akademske karijere kada punim 40 godina radnog staža na Univerzitetu u Tuzli u zvanju redovnog profesora iz oblasti finansija i finansijske politike, često se sjetim ovih izrečenih misli uvaženog profesora Sinanagića, dekana i najzaslužnijeg čovjeka za početak rada Ekonomskog fakulteta u u Tuzli posebno u ratnim i poratnim godinama.
Očito da mjesto događanja na Rudarskom fakultetu ima neka simbolike.
Umjesto adaptacije prostora Rudarskog i Tehnološkog fakualteta, i Rudarskim i IHI institutom, imamo konglomerat integrisanih prostora; sa dezintegrisanim kadrovima, i dobro integrisanim – novčanim sredstvaima. U skladu sa sadašnjim stanjem, materijalnih i ljudskih resursa i loše organizacione strukture, „imunitet“ Univerziteta je počeo, polagano, ali sigurno – slabiti.
Prva dva rektora nakon rata i integracije su morala „odstupiti“ sa svoje funkcije; da bi naredna dva, u trajanju od nepuna dva mandata, sve od 2006. godine pokušavali održvati Univerzitet na „infuzijama i aparatima“.
Posljedni poznati događaj s aromom skandala na Univerzitetu, što nije neobičajno u načinu komuniciranja na ovim balkanskim prostorima, dobilo je i kod – stalnog potpirivanja sukoba i žestokih fizičkih obračuna. Tako se duh kafane prenio i na visokoškolske ustanove. Rekli bi ništa neobičajno. To se brzo zaboravlja ko je koga sredio laktom, nogom ili pesnicom „argumentirao“ u žučnoj „ akademskoj „ raspravi tipa „ Hamleta iz Mrduše Gornje“. Zaboravlja možda da, ali mrlja na akademskoj zajednici ostaje.
Druga poruka uvaženog profesora Sinanangića je znatno sofisticiranija i odražava suštinu naših nastavnih programa i izbora u naučna zvanja. To su takozvane kompentencije i norme za službeničku platu tipa nastavnika ili saradnika na visokoškolskoj ustanovi.
Zbir nastavnih disciplina na užoj oblasti na svim ciklusima nastave: I, II i III, daje zbirni koeficient koji se pretvara u platu koja se dodjeljuje iz trezora kantona , bez obračuna po organizacionim jedinicama Univerzitetima koji postoje kao fakulteti. Na ovaj način visokoškolske ustanove su pretvorene u škole bez onog što čini osnovu nastavno-naučnog procesa. Borba za normu i državni posao je preslikana iz stalnih konkursa u osnovnim i srednjim školama. Tako je Univerzitet postao velika škola sa velikim brojem integrisanih razreda i nastavnika koji dobijaju puno angažmana u nastavi. Baš poput one davno izrečene misli prof.dr.Sinanagića – mogu predavati sve… Grupacije su zamijenile katedre , a naučno- istraživački rad se izgubio, odnosno preselio pod okrilje interesa centara moći ili vičnih menadžera, sa ekspresnim sticanjem naučnih i akademskih zvanja. Akcenat je na ekspresnim!!
Stoga priča o Univerzitetu na vanrednoj Skupštini Tuzlanskog kantona , zakazanoj za 16.mart 2017. godine, imaće svoj tok i rezultat. Istaje samo nada da će se poslom Univerziteta istinski baviti resorni ministar, a ne ministar policije, sa glavnom ulogom aktuelnog prvog minista ili premijera Vlade Tuzlanskog kantona.
Ono što bi moglo činiti suštinu te rasrave je spoznaja da se Univerzitet u Tuzli i Klinički centar Univeverziteta u Tuzli nalazi u fazi privatizacije tipa „ prazne školjke“. Sva uvjeravanja zvaniničnika da se radi o modelu javno – privatnog partnerstva su neutemeljena.
Naime, javno- privatno partnerstvo, u konkretnom slučaju, je pogrešno shvaćeno kao jednostrani obligacioni čin. Ovdje se radi o „isisavanju“ (para i kadrova) i ostavljanju „ šuplje školjke“.
Tokovi novca bi najvjerovatnije otkrili pravac djelovanja i pokazali ulogu kadrova iznutra tj. „ prazne školjke“ koji stvaraju uslove da se produkcijom akademskih i naučnih zvanja ovaj proces dovede u poziciju koja se zove privatizacija. Ustvari to je stečaj „ školjke“ u sličnoj sudbini koju su doživili radni kolektivi ili preduzeća – Livnica, Dita, Konjuh i drugi.
Stoga neselektivan pristup poželjnog privatnog sektora u obavljanju javnih poslova postaje sinonim pljačke koja nas je pogodila i koja nam je produkovala blizu 100 hiljada nezaposlenih i odlazak mladih ljudi „ trbuhom za kruhom“.
U svakom slučaju brojna saopštenja nosioca vlasti od lokalnih zajednica (grada Tuzle), kantona i Univerziteta su samo uvod u nešto što je bitnije i što će biti pogodak u „sridu“. Naime, radi se o nečemu što je znatno složenije i što bi trebalo spustiti u ravan naučno- istraživačkog pristupa. Sva nastojanja da se daju odgovori na Strategiju razvoja naučno- istraživačkog rada u projektu Akademije nauka Bosne i Hercegovine po nalogu Federalnog ministarstva nauke i obrazovanja Federacije Bosne i Hercegovine je ili nepročitano ili neimplementirano.
Stoga pitanje Univerziteta u Tuzli i Univerzitetskog kliničkog centra Tuzla postaje pitanje – zaštite javnog dobra. Nadati se da će vlast Tuzlanskog kantona znati da prepozna suštinu problema i da sve to pretoči u normu i praksu. Tako bi se i pitanje autonomije, kadrova i finansiranja stavilo u uzročno – posljedični odnos. Tek nakon smirivanja „temparature“ u uzavrleoj akademskoj zajednici je moguće praviti zahvate, a one ozbiljnije, poput „hirurških zahvata na vitalnim organima“ onda kada „ pacijent“, odnosno Univerzitet ojača. Duboko vjerujem da snaga za „ove zahvate“ još ima u našem društvu i da će to biti kao dobra praksa, slična onim nadljudskim naporima koje radnici „ Dite“ čine da spasu svoje preduzeće . Poželjno bi bilo očekivati i od zaposlenih, menadžmenta i vlasti da uspostave sistem upravljanja u krizi kada se radi o javnom sektoru.
Htjeli mi to priznati ili ne, ali svjedoci smo – velike krize. Ona može postati i šansa, ali samo za one koji je znaju pretvoriti u uspjeh. Do nas je.
(Mišljenje i stavovi objavljeni u kolumni su isključivo lični stavovi autora teksta i ne odražavaju stavove redakcije Radio Kameleona.)
