Najstarije poznato književno djelo na svijetu je Ep o Gilgamešu napisan na glinenim pločama prije nove ere u staroj Mezopotamiji, današnjem Iraku.
Ova epska pjesma iz Babilona napisana je na akadianskom jeziku i sadrži niz legendi i pjesama o heroju-kralju Gilgamešu od Uruka, vladaru iz trećeg milenija prije nove ere. Nekoliko verzija je sačuvano, a najpotpunije je očuvano dvanaest glinenih ploča u biblioteci asirskog kralja Asurbanipala iz 7. vijeka p.n.e.
Suštinski, priča govori o duhovnom sazrijevanje herojskog Gilgameša, moćnog, ali egocentričnog kralja koji tiranizira svoj narod, pa čak zanemaruje i bogove. On je jednim dijelom božanstvo, a jednim dijelom čovjek. Kroz njegove avanture, Gilgameš isprva počinje upoznavati sebe kroz doživljavanje smrti svog jedinog prijatelja Enkidua. Tražeći tajnu vječnog života on putuje na putovanju prototipskog heroja, a u konačnici vraća se u Uruk mnogo mudriji čovjek nego kada je otišao pomirujući se sa njegovom smrtnosti.
Ovaj ep je bio poznat još u antičko doba i utjecao je na druga važna djela iz književnosti, od Knjige o postanku do Odiseje. Jezik epa odlikuje se tonom koji je kasnije korišten u Bibliji, ali je zapravo tek kasnije prenesen u jevrejsku književnost.
Za razliku od junaka iz grčke ili keltske mitologije, junak iz Epa o Gilgamešu je bio historijska ličnost. Gilgameš, sin Lugalbande bio je prema sumerskoj listi kraljeva, peti kralj grada Uruka, koji je udaljen oko 155 kilometara južno od današnjeg Bagdada. U mezopotamskoj mitologiji Gilgamešu se pripisuje polubožanska nadljudska snaga, (mitološki prethodnik grčkog junaka Herkulesa), koji je izgradio veliki zid oko grada Uruka da brani svoj narod od vanjskog neprijatelja.
Vjeruje se da je historijska vladavina Gilgameša trebala da bude otprilike oko 2500 p.n.e., 400 godina prije najranije poznate pisane priče.
Poslušajte kako u originalu zvuči najstarije književno djelo na svijetu:
